Irlandia jest krajem, który w ostatnich latach zasłynął ze swojego ambitnego podejścia do przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Kraj ten przyjął 12 lipca 2023 roku strategię wodorową, mającą stworzyć ramy rozwoju. dla sektora wodorowego. Strategia ta, będąca prawdopodobnie jedną z najbardziej przełomowych i innowacyjnych na świecie, ma na celu wykorzystanie obfitej energii wiatru morskiego kraju do produkcji wystarczającej ilości zielonego wodoru na potrzeby krajowe i eksportu. 

Strategia ta odrzuca produkcję niebieskiego wodoru, bazującego na paliwach kopalnych i pochłanianiu i magazynowaniu dwutlenku węgla (CCS).

Powody rozwoju gospodarki wodorowej w Irlandii

Wodór może także odgrywać ważną rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa dostaw energii w Irlandii na przyszłość. W 2021 roku kraj importował 77% swojego zapotrzebowania na energię, co stanowi wzrost z 72% w 2020 roku. Jednak ze względu na położenie na Atlantyku, wybrzeże Irlandii jest jednym z najbardziej produktywnych energetycznie w Europie, a z powierzchnią morską siedmiokrotnie większą od powierzchni lądowej, Irlandia ma jedno z najlepszych możliwości wykorzystania offshore.

Wytwarzany zielony wodór  może odgrywać znaczącą rolę w umożliwieniu tej transformacji, ponieważ jego użycie nie powoduje emisji dwutlenku węgla (CO2). Wodór ma potencjał, aby stać się substytutem paliw kopalnych o zerowej emisji CO2 w wielu sektorach polskiej gospodarki, które są uważane za trudne do dekarbonizacji, tam gdzie inne rozwiązania, takie jak bezpośrednia elektryfikacja, nie są wykonalne lub efektywne kosztowo. 

Chociaż wsparcie dekarbonizacji i bezpieczeństwa energetycznego są najważniejszymi celami realizacji Krajowej Strategii Wodorowej, z jej rozwoju mogą wyniknąć również potencjalne możliwości przemysłowe i rynkowe do eksportu. Mając ogromne zasoby odnawialne, Irlandia ma potencjał do produkcji odnawialnego wodoru przekraczającego własne potrzeby w długim okresie. Wiele krajów w całej Europie zidentyfikowało długoterminowe zapotrzebowanie na import odnawialnego i niskoemisyjnego wodoru, aby sprostać własnym potrzebom dekarbonizacji. Irlandia mogłaby być dobrze przygotowana do zaopatrzenia tych rynków. Rozwój rynku eksportowego dla odnawialnego wodoru może przynieść wiele korzyści dla rozwoju wodoru w Polsce. Rynek eksportowy może pomóc osiągnąć niezbędne ekonomie skali potrzebne do obniżenia kosztów produkcji, umożliwiając stanie się wodoru konkurencyjnym. Wzmacniałoby to biznesowe uzasadnienie dla rozwijania infrastruktury na dużą skalę, takiej jak krajowa sieć wodoru. 

Odrzucenie zastosowania zielonego wodoru do ogrzewania mieszkań

Zgodnie z danymi SEAI (Sustainable Authority of Ireland) Zużycie energii cieplnej w Irlandii odpowiada za 38% (14,1 mln ton) emisji związanych z energią, czyli prawie jedną czwartą całkowitych emisji krajowych. JW. Polskie mniej niż 7% całej energii zużywanej obecnie do ogrzewania naszych domów, budynków i procesów przemysłowych pochodzi ze źródeł odnawialnych. Podczas gdy wiele innych krajów boryka się z problemem jak zastosować wodór do ogrzewania mieszkań, Irlandia idzie inną drogą. W swojej strategii, kraj ten zdecydowanie odrzuca zastosowanie zielonego wodoru do ogrzewania mieszkań. To zdecydowane podejście, chociaż na pierwszy rzut oka może wydawać się niekonwencjonalne. Jest jednak wynikiem głębokiego i dogłębnego przemyślenia oraz badania najbardziej efektywnych środków do osiągnięcia celów dekarbonizacji.

Wskazując, że podejście Irlandii do kwestii wykorzystania wodoru do ogrzewania jest słuszne, przede wszystkim  zastosowanie go do ogrzewania wiąże się z wyższymi kosztami systemu energetycznego w porównaniu do alternatywnych technologii, które dostarczają zdekarbonizowane ogrzewanie pomieszczeń i ciepłej wody, takich jak pompy ciepła i ogrzewanie miejskie. Większość tych kosztów wynika z wyższego zapotrzebowania na energię elektryczną dla zielonego wodoru w porównaniu do elektryfikacji za pomocą pomp ciepła. Co więcej, ogrzewanie za pomocą wodoru prowadzi do wyższych kosztów ogrzewania dla konsumentów, uwzględniając koszty początkowe i bieżące systemów ogrzewania. Istnieją pewne niepewności, w jakim stopniu koszty te zmienią się w czasie i jak wpłyną na konsumentów, ale dostępne dowody sugerują, że ogrzewanie wodorem będzie droższe. Te argumenty składają się na przekonujące uzasadnienie, dlaczego Irlandia zdecydowała się nie stosować wodoru do ogrzewania.

Obszary i cele irlandzkiej strategii wodorowej

Strategia wodorowa Irlandii, pomimo że jest nowym przedsięwzięciem, już teraz wytycza ambitne cele i drogę dla kraju w kontekście wykorzystania wodoru jako kluczowego elementu przyszłości energetycznej. Strategia ta koncentruje się na czterech głównych obszarach: produkcji wodoru, jego zastosowaniu w transporcie, możliwościach blendingu oraz potencjale eksportowym.

Jednym z głównych celów strategii jest skupienie się na produkcji zielonego wodoru, ponieważ jest ona w stanie jednocześnie sprostać potrzebom dekarbonizacji i zabezpieczenia energetycznego kraju. Dzięki swoim obfitym zasobom odnawialnej energii, Irlandia jest idealnie przygotowana do czerpania korzyści z produkcji zielonego wodoru. Do 2030 roku planuje się uruchomienie instalacji o mocy 2GW, dedykowanej produkcji zielonego wodoru z energii wiatrowej. 

Co do transportu, strategia Irlandii wskazuje na preferencję dla pojazdów elektrycznych z bateriami nad pojazdami na wodór z ogniwami paliwowymi ze względu na ich niższy koszt własności i większą efektywność energetyczną. Jednak przewiduje się, że wodór znajdzie zastosowanie w ciężarowym transporcie drogowym, morskim i lotniczym, gdzie pełna elektryfikacja może być wyzwaniem. Jeśli chodzi o eksport, Irlandia dostrzega ogromny potencjał w produkcji zielonego wodoru dla rynków zewnętrznych. Wiele krajów w całej Europie zidentyfikowało długoterminowe zapotrzebowanie na import odnawialnego i niskoemisyjnego wodoru, aby sprostać własnym celom dekarbonizacji. Z obfitymi zasobami odnawialnymi, Irlandia może być idealnie przygotowana do zaspokojenia tych potrzeb, co jednocześnie może stymulować krajową gospodarkę i przyczynić się do rozwoju dużych projektów infrastrukturalnych, takich jak krajowa sieć wodorowa.

Blending w irlandzkiej gospodarce wodorowej

Irlandia zajęła twarde stanowisko wobec blendingu, czyli mieszania wodoru z gazem. Jest on traktowany jako rozwiązanie "ostatniej szansy", które może służyć jako awaryjne źródło energii w sytuacjach nadprodukcji lub braku dedykowanej infrastruktury wodorowej. Pomimo że mieszanie może pomóc w redukcji emisji, to jednak strategia wskazuje, że nie jest to priorytetowe zastosowanie dla odnawialnego wodoru. Należy uznać stanowisko Irlandii wobec blendingu za słuszne. Mieszanie gazu z wodorem  nie zachęca do strategicznego wdrażania wodoru w sektorach, w których jest on podstawową opcją dekarbonizacji. 

Ponadto blending może mieć charakter „greenwashingu”, jeśli opinia publiczna zostanie poinformowana, że "gaz stał się ekologiczny", podczas gdy „czysty” wodór będzie mieć charakter marginalny. Może to opóźnić inwestycje w zielony wodór i ograniczyć strategiczne decyzje dotyczące przyszłości sieci gazowej. Skomplikowane technicznie dostosowania sieci gazowych do wodoru wymagają nowych inwestycji, które zwiększą koszty operacyjne i będą miały duży wpływ na ceny odbiorców końcowych w UE. Jednym z głównych wyzwań technicznych, związanych z mieszaniem wodoru, jest jego negatywny wpływ na rurociągi (hydrogen-induced cracking). Zmieszany wodór wpływa na właściwości materiału w zakresie odporności na pęknięcia. Wpływ ten może sprawić, że stal rurociągowa będzie bardziej podatna na pękanie Jak wskazuje Frauenhofer Institute w analizie pt.”The limitations of Hydrogen Blending in the European gas grid” wysokie poziomy blendingu i jego szerokie zastosowanie doprowadziłyby do znacznego wzrostu cen, zwłaszcza dla odbiorców przemysłowych. Jak z kolei wskazuje think tank Bellona, koszt szeroko stosowanego blendingu jest  wysoki, co odczują konsumenci, poprzez podwyżki rachunków za energię, czy podatki. Wzrost zależności od paliw kopalnych niesie ze sobą ryzyko dalszych napięć geopolitycznych w Europie.  Ponadto zgodnie z danymi Bellona, blending nie niesie ze sobą znacznych redukcji emisji

Podsumowanie

Irlandzka strategia wodorowa to ambitny plan wykorzystania wodoru do przyspieszenia przejścia do gospodarki niskoemisyjnej. Poprzez skupienie się na produkcji zielonego wodoru z odnawialnej energii wiatrowej, Irlandia ma szansę zaspokoić własne potrzeby energetyczne, zredukować emisję CO2 i stworzyć nowe miejsca pracy. Irlandzka strategia wodorowa to przykład, jak kraj może podjąć ambitne kroki w kierunku zielonej gospodarki wodorowej. To potężne przesłanie dla reszty świata i dowód, że zrównoważona przyszłość jest nie tylko możliwa, ale również ekonomicznie i środowiskowo korzystna. 

Bartłomiej Kupiec

Prawnik i analityk polityki klimatycznej. Redaktor naczelny portalu Energystreamer. Członek Stowarzyszenia "Z Energią o Prawie".  Zdobywał doświadczenie w wiodących polskich i międzynarodowych kancelariach prawnych, think-tankach oraz niemieckiej firmie konsultingowej. Ponadto zajmował stanowisko starszego specjalisty w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, gdzie opracowywał i analizował regulacje dla sektora odnawialnych źródeł energii oraz społeczności energetycznych w celu wdrożenia unijnych dyrektyw do krajowego porządku prawnego.

Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Jagiellońskim w Krakowie. Absolwent Szkoły Prawa Amerykańskiego organizowanej przez The Catholic University of America, Columbus Law School w Waszyngtonie we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim. Absolwent Szkoły Prawa Niemieckiego, organizowanej przez Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim.

Fot. Depositphotos