4 kroki do efektywnego systemu kaucyjnego w Polsce

zk

12.10.2021 12:16 Źródło: informacja prasowa
Strona główna Odpady, Recykling 4 kroki do efektywnego systemu kaucyjnego w Polsce

Partnerzy portalu

4 kroki do efektywnego systemu kaucyjnego w Polsce - ZielonaGospodarka.pl
Fot. Pixabay

Wydajność, wygoda, odpowiedzialność producenta i integralność systemu – to najważniejsze elementy efektywnego systemu kaucyjnego. Zastosowanie tych elementów pozwala rozwiązać globalne problemy z gospodarowaniem odpadami i może przyczynić się do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym. To tylko niektóre wnioski z raportu „Recykling się opłaca” przygotowanego na zlecenie firmy TOMRA, który powstał na podstawie doświadczeń z 40 rynków kaucyjnych na świecie.

W 2019 roku Unia Europejska przyjęła dyrektywę w sprawie tworzyw sztucznych jednorazowego użytku i nakazała państwom członkowskim osiągnięcie do 2029 roku 90% poziomu recyklingu plastikowych opakowań po napojach. Eksperci twierdzą, że będzie to trudne lub wręcz niemożliwe bez wprowadzenia systemu kaucyjnego. Takie systemy działają już w 10 europejskich krajach. Nad jego wprowadzeniem pracuje również Polska.

– W Europie obserwujemy rynki, na których osiąga się bardzo wysokie poziomy zbiórki, właśnie dzięki dostosowanemu do lokalnego rynku i kompleksowo wprowadzonemu systemowi kaucyjnemu. Mamy starsze, dojrzałe już systemy skandynawskie, jak i ten najnowszy, na Słowacji, który zacznie działać 1 stycznia 2022 roku. Są to doświadczenia, z których Polska może czerpać przykład, oczywiście przekładając je odpowiednio na lokalne możliwości i potrzeby – mówi Anna Sapota, wiceprezes ds. relacji rządowych w Europie Północno-Wschodniej w grupie TOMRA. – Mając tak szerokie doświadczenie w branży możemy wskazać czym konkretnie różnią się skuteczne modele kaucyjne, od tych nieskutecznych. Dlatego w naszym raporcie wymieniamy elementy, które w praktycznym zastosowaniu są nierozłączne. Wskazujemy holistyczne podejście do projektowania efektywnego i kompletnego systemu, który zapewni wysokie poziomy zbiórki – dodaje Anna Sapota.

Aby zintensyfikować działania na rzecz ochrony środowiska, a jednocześnie osiągnąć cele unijne, Polska powinna wdrożyć system kaucyjny, który uwzględni kilka kluczowych elementów. Opierając się na ponad 40-letnim doświadczeniu na największych rynkach kaucyjnych na świecie, firma TOMRA wskazała je w raporcie „Recykling się opłaca”.

Wydajność

System kaucyjny ma zapobiegać zaśmiecaniu i zachęcać do recyklingu i motywować konsumentów do traktowania opakowań jako surowca, a nie jako odpadów. Dlatego konieczne jest uwzględnienie w nim szerokiego zakresu napojów i opakowań, aby w jak największym stopniu skłonić nabywcę do przekazania surowca do ponownego przetworzenia.

– Biorąc pod uwagę doświadczenia krajów z najwyższymi poziomami zwrotu opakowań, możemy wywnioskować, że wartość kaucji powinna być na tyle wysoka, aby stała się motywatorem dla konsumentów. W Europie najczęściej jest to kwota w wysokości co najmniej 10 eurocentów – dodaje Anna Sapota.

Aby uzyskać wysokie poziomy zwrotu surowców i jednocześnie stworzyć sprawiedliwe warunki konkurencji między ich producentami, konieczne jest dostosowanie się do sytuacji rynkowej i wzięcie pod uwagę trzech elementów: rodzaju napoju (określonego za pomocą kategorii branżowych, np. woda butelkowana, napoje gazowane soki, itp.), materiału opakowaniowego (np. tworzywa sztuczne, szkło, metal i kartonowe opakowania) oraz rozmiaru (np. od 100 ml do 3 litrów).

Autorzy raportu podkreślają, że przepisy prawa powinny jasno określać, które napoje, rodzaje surowców i rozmiary opakowań zostaną objęte programem. Pominięcie poszczególnych kategorii napojów czy opakowań może oznaczać, że miliony nadających się do recyklingu puszek lub butelek zostaną zmarnowane i trafią do lasów, łąk i rzek lub na składowisko odpadów.

Wygoda

Wygodny system zwrotu opakowań jest kluczem do sprawnie działającego systemu kaucyjnego. Powinien on być łatwy, dostępny i uczciwy dla wszystkich użytkowników. Z raportu „Recykling się opłaca” wynika, że w dziewięciu na dziesięć najlepiej funkcjonujących systemach kaucyjnych na świecie zastosowano zwrot do sklepu, osiągając średni wskaźnik zwrotu na poziomie 92%. W efekcie ilość śmieci będących opakowaniami po napojach znacznie spada. Odsetek wszystkich śmieci jest o 66% niższy w regionach posiadających systemy kaucyjne niż w tych, które ich nie posiadają.

– Opakowania zwrotne znamy już od wielu lat, co najmniej od początku XX wieku, kiedy powszechne były pierwsze systemy opakowań wielokrotnego użytku. Naliczenie kaucji stanowi dla nas pewnego rodzaju obietnicę, że otrzymamy zwrot pieniędzy, a dla sklepu są to kolejne odwiedziny konsumenta i potencjalne zakupy. Dlatego tak istotne jest dobrze zaprojektowany system zwrotu do sklepów, gdzie celowo czy po prostu przy okazji, oddamy do recyklingu cenne surowce – podkreśla Anna Sapota.

Odpowiedzialność producenta

Systemy kaucyjne angażują producentów napojów do zarządzania odbiorem opakowań i pokrywania kosztów systemu. Z zasady i w praktyce, w najbardziej efektywnych modelach producenci reinwestują w system nieodebrane kaucje oraz przychody z surowców wtórnych („przychody ze sprzedaży surowców”). Jeżeli koszty przekraczają uzyskiwane przychody, wówczas różnica (koszt netto) jest pokrywana przez producentów. Gdy producenci zarządzają systemem kaucyjnym poprzez scentralizowaną organizację, mogą umówić się na pokrywanie takiego kosztu netto w formie „opłaty ROP”. Jak to wygląda w praktyce? Opisany w raporcie przykład Norwegii mówi o powołanym centralnym administratorze systemu, firmie Infinitum. Ustala ona opłaty ROP dla każdego producenta na podstawie kosztu recyklingu i wartości materiałowej każdego surowca opakowaniowego, rozróżniając nawet przezroczyste i kolorowe tworzywo PET.

Integralność systemu

Choć wydajność, wygoda i odpowiedzialność producenta są fundamentami wydajnego systemu kaucyjnego, będzie on niekompletny bez odpowiednich mechanizmów kontroli. We wskazanych w raporcie firmy TOMRA krajach z systemami o najwyższych wynikach zbiórki, procedury egzekwowania przepisów są jasno określone w ustawie i rozporządzeniach, włączając w to kary i organ władzy uprawniony do ich egzekwowania. Program wymaga aktywnego działania organu władz, która utrzymuje zgodność z przepisami i doprowadza do jego sukcesu. Powoływane są organizacje, które są odpowiedzialne za koordynację prac, tzw. CAS (Centralny Administrator Systemu). Zazwyczaj CAS jest własnością producentów napojów lub ich importerów oraz detalistów i dystrybutorów, a w zarządzie zasiadają przedstawiciele tych firm.

– Polska w projekcie zakłada pozostawienie producentom zorganizowania całego systemu i nie angażowanie w to agendy publicznej. To bardzo dobra wiadomość, ponieważ najlepiej działające, najbardziej efektywne systemy kaucyjne w Europie zarządzane są przez organizacje tworzone przez producentów i sektor handlowy. – mówi Anna Sapota.

Pełny raport znajduje się na stronie: www.tomra.com





Partnerzy portalu

Ekokonsult

Surowce

 Ropa brent 83,76 $ baryłka  1,33% 11:11
 Cyna 23110,00 $ tona 0,64% 29 lis
 Cynk 2507,00 $ tona -0,87% 29 lis
 Aluminium 2177,00 $ tona 0,60% 29 lis
 Pallad 1021,53 $ uncja  -1,54% 11:10
 Platyna 936,30 $ uncja  -0,31% 11:11
 Srebro 25,06 $ uncja  0,08% 11:11
 Złoto 2038,40 $ uncja  -0,33% 11:11

Dziękujemy za wysłane grafiki.