Międzynarodowa Agencja Energetyczna w swoich ostatnich raportach wiele miejsca poświęca rozwojowi sektora fotowoltaicznego. Nie ma w tym dzieła przypadku – zdaniem prognoz, w ciągu najbliższych pięciu lat, energia słoneczna wraz z energią wiatrową będą odpowiadać za 96 proc. mocy OZE.

W ciągu ostatniej dekady liczba instalacji fotowoltaicznych na całym świecie znacznie wzrosła, zaś koszty produkcji znacząco spadły. Nie powinno to dziwić, ponieważ ścieżka prowadząca do osiągnięcia zerowej emisji netto wymaga globalnego rozwoju fotowoltaiki na jeszcze większą skalę.

Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) w swoich ostatnich publikacjach (m.in. Renewables 2023. Analysis and forecasts to 2028; Solar PV Global Supply Chains. An IEA Special Report; The Renewable Energy Market Update 2023-2024) wiele miejsca poświęca rozwojowi fotowoltaiki. 

Mając na uwadze ambitne cele dekarbonizacji sektora energetycznego, postanowiliśmy przyjrzeć się rekomendacjom płynącym z raportów organizacji.

Czym jest fotowoltaika?

Fotowoltaika słoneczna (PV) wykorzystuje urządzenia elektroniczne – panele słoneczne – do przekształcania światła słonecznego bezpośrednio w energię elektryczną.  

Fotowoltaika jest wysoce modułowa i ma różne rozmiary, od małych domowych zestawów solarnych i instalacji dachowych, aż po systemy o mocy setek megawatów – zauważa Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej.

Koszt produkcji paneli słonecznych gwałtownie spadł w ciągu ostatniej dekady, czyniąc je nie tylko przystępnymi cenowo, ale także często najtańszą formą energii elektrycznej.  Ceny modułów słonecznych spadły nawet o 93 proc. w latach 2010-2020.

Fotowoltaika na fali wznoszącej

Jak zauważa Międzynarodowa Agencja Energetyczna, w ubiegłym roku fotowoltaika odpowiadała za ok.75 proc. przyrostu mocy odnawialnych na całym świecie. 

Szacuje się, że w ciągu najbliższych pięciu lat, energia słoneczna wraz z energią wiatrową będą odpowiadać za 96 proc. mocy OZE, ponieważ ich koszty wytwarzania są niższe niż w przypadku alternatyw kopalnych.

Prognozuje się, że do 2028 roku produkcja energii z fotowoltaiki i wiatru wzrośnie ponad dwukrotnie w porównaniu z 2022 rokiem, stale bijąc rekordy w okresie prognozy i osiągając prawie 710 GW – stwierdza raport „Renewables 2028”.

Produkcja energii fotowoltaicznej w scenariuszu Net Zero, 2015-2030, Źródło: IEA (2023), Solar PV power generation in the Net Zero Scenario, 2015-2030, na licencji CC BY 4.0

W 2022 roku, fotowoltaika wykazała największy wzrost produkcji spośród wszystkich technologii odnawialnych, po raz pierwszy w historii przewyższając energetykę wiatrową. Ten wskaźnik wzrostu produkcji odpowiada poziomowi przewidywanemu w latach 2023-2030 w scenariuszu zerowej emisji netto do 2050 roku. 

Międzynarodowa Agencja Energetyczna stwierdza, że stały wzrost atrakcyjności ekonomicznej fotowoltaiki, dynamiczny rozwój łańcucha dostaw i rosnące wsparcie polityczne, zwłaszcza w Chinach, Stanach Zjednoczonych, Unii Europejskiej oraz Indiach przyspieszą wzrost oddawanych mocy w nadchodzących latach. 

Chiny dominują w fotowoltaice

W ciągu ostatniej dekady globalne moce produkcyjne fotowoltaiki w coraz większym stopniu przenosiły się z Europy, Japonii i Stanów Zjednoczonych do Chin. 

Państwo Środka zainwestowało ponad 50 mld dolarów w nowe moce produkcyjne fotowoltaiki – dziesięciokrotnie więcej niż Europa – tworząc ponad 300 tys. miejsc pracy w całym łańcuchu wartości od 2011 roku. Obecny udział Chin we wszystkich etapach produkcji paneli słonecznych przekracza 80 proc., co zarazem stanowi dwukrotnie więcej niż udział Państwa Środka w globalnym popycie na energię fotowoltaiczną. 

Warto odnotować, że Chiny kraj są siedzibą 10 największych na świecie dostawców sprzętu do produkcji paneli fotowoltaicznych. Koszty produkcji w Państwie Środka, są o 10 proc. niższe niż w Indiach, o 20 proc. niższe niż w Stanach Zjednoczonych i o 35 proc. niższe niż w Europie. 

Opłacalność projektów produkcyjnych poza montażem paneli pozostaje ograniczona poza Chinami i kilkoma krajami Azji Południowo-Wschodniej, co wyjaśnia dominację kontynentu azjatyckiego w zakresie produkcji paneli słonecznych.

Uzależnienie od azjatyckiej produkcji zagrożeniem transformacji energetycznej

Koncentracja łańcuchów dostaw fotowoltaiki niesie ze sobą potencjalne wyzwania dla transformacji energetycznej, uzależnione od azjatyckiej produkcji. Obecnie cały świat niemal całkowicie polega na chińskiej produkcji w zakresie paneli słonecznych. W oparciu o budowane moce produkcyjne, udział Chin w globalnej produkcji osiągnął prawie 95 proc. 

Osiągnięcie międzynarodowych celów energetycznych i klimatycznych wymaga globalnego rozwoju fotowoltaiki na niespotykaną skalę, co z kolei wymaga ekspansji mocy produkcyjnych. 

Roczna produkcja energii fotowoltaicznej musi wzrosnąć ponad czterokrotnie do 630 gigawatów (GW) do 2030 roku zgodnie z wytycznymi Międzynarodowej Agencji Energetycznej na rzecz zerowej emisji netto do 2050 roku. To zaś z kolei stawia pod znakiem zapytania kwestię bezpieczeństwa energetycznego, zależnego w zakresie fotowoltaiki od Pekinu.

Zdjęcie główne Depositphotos