Chociaż większość osób w Polsce zgadza się ze stanowiskiem nauki na temat zmian klimatu i uważa, że sytuacja ekologiczna świata jest zła, to w ostatnich latach o połowę zwiększyła się grupa dystansująca się od zielonych narracji - wynika z badania “Postawy ekologiczne Polek i Polaków 2023”. Pokazuje ono, że doświadczeni pandemią i inflacją nadal chcemy czystej energii i czystej przyrody, ale już niekoniecznie związanych z tym wyrzeczeń.

Niezmiennie od kilku edycji badania Autopay 3/4 Polek i Polaków zgadza się przekazem naukowców na temat zmian klimatu, choć jednocześnie grono niezdecydowanych nieco stopniało, a sceptyków przybyło.

Równie stabilne jest przekonanie, że sytuacja ekologiczna świata jest zła i wymaga naprawy - podziela je co druga osoba, choć w tej kwestii również o połowę zwiększyło się grono sceptyków, jest ich obecnie 17 proc.

Co ciekawe, znacznie silniejsza od ogólnej troski o środowisko jest świadomość konkretnych zagrożeń związanych ze zmianami klimatu. Najwięcej respondentów obawia się niedoborów wody i skutków suszy (wzrost z 81 na 84 proc). Najbardziej zauważalny jest wzrost zaniepokojenia wymieraniem roślin i zwierząt (z 76 na 81 proc.). O kilka punktów procentowych wzrósł też odsetek osób uznających te zjawiska za efekt zaniedbań człowieka. Do współodpowiedzialności za susze poczuwa się 39 proc. a za wymieranie gatunków 59 proc., największa zgodność jest co do zanieczyszczenia powietrza - aż 77 proc. uznaje, że są spowodowane przez ludzi.

- Zielona narracja, która przyjęła się w głównym nurcie debaty kilka lat temu, była pełna wielkich i pięknych słów, które wydają się nas jednak powoli nużyć. Jest w tym pewnie też “zasługa” biznesu, który szybko podchwycił ekologię jako nowy trend. W pewnym momencie prawie każda firma chciała zrobić coś dla klimatu, zwłaszcza efektownego wizerunkowo, ale niekoniecznie rozwiązującego problemy. Stąd wzięły się papierowe słomki i podobne krytykowane przez sceptyków gesty. Nasze badanie pokazuje, że dziś ludzie mają lepszą świadomość wyzwań przed jakim stoimy i oczekują od rządów samorządów czy firm realnych i działających rozwiązań- mówi Łukasz Zaworski, odpowiedzialny za projekty z zakresu zrównoważonego rozwoju w Autopay.

Winny kto inny

Na przestrzeni minionych czterech lat zmalało poparcie dla przekonania (z 47 na 38 proc.), że Polska powinna ponosić koszty związane z poprawą sytuacji ekologicznej na świecie. Koresponduje to z również słabnącym (z 17 na 13 proc.) przekonaniem, że Polska jako kraj jest odpowiedzialna za jej pogorszenie się. Wzrosło za to poczucie, że winna jest Rosja - z 34 na 46 proc. Jeden procent więcej wskazuje na USA. Najczęściej obwinianie są Chiny (wzrost z 55 do 63 proc.) chociaż statystyczny Chińczyk emituje mniej CO2 od Polaka.

Niekonsekwencje w naszej wiedzy ekologicznej pokazuje też pytanie o podejmowanie prośrodowiskowych działań. Najczęściej wymieniana jest tutaj segregacja odpadów czy ograniczanie jednorazowego plastiku. Rzadziej zaś mające rzeczywisty wpływ na Planetę oszczędzanie zasobów takich jak prąd i woda, a znacznie rzadziej ograniczanie podróży samochodem i samolotem czy konsumpcji mięsa (choć popularność tych praktyk na przestrzeni lat wzrasta). Połowa badanych (wzrost o 10 proc. w ciągu czterech lat) uważa, że odnawialne źródła energii są zbyt drogie, chociaż w rzeczywistości cena prądu z wiatru i słońca jest dzisiaj najtańsza.

Intrygujące jest też przekonanie, że energia odnawialna jest najlepsza dla środowiska (podziela je niezmiennie 82 proc. badanych) w zestawieniu ze słabnącym poparciem dla odchodzenia od węgla - w 2020 r. chciało tego 76 proc. badanych, obecnie jest to 69 proc, zaś co piąta osoba uważa, że węgiel powinien pozostać podstawą energetyki. Jednocześnie z 18 na 26 proc. wzrosła grupa uznająca, że rok 2049 jako zaproponowana przez polski rząd data zastąpienia węgla innymi źródłami energii to zbyt szybko. Za to odsetek osób uznających, że to za wolno, stopniał z 31 na 21 proc.

Jednymi z przyczyn tej zmiany postaw mogą być związane z wojną w Ukrainie kryzys energetyczny i wysoka inflacja, których doświadczamy w ostatnich miesiącach. Niechęć do brania na siebie dodatkowych kosztów transformacji w trudnych gospodarczo czasach potwierdzałaby inna badana kwestia - gotowość do zamiany plastikowych opakowań na droższe, ale bardziej przyjazne środowisku. Jeszcze dwa lata temu 40 proc. badanych przystałby na taką zmianę, a 24 proc. było jej przeciwne. Teraz niechętnych droższym eko opakowaniom jest już 32 proc respondentów, a tylko 29 proc. poparłoby ich wprowadzenie.

- Tegoroczne badanie pokazało, że coraz silniejsze jest przekonanie, że biznes, nie tylko koncerny energetyczne a zwykłe firmy produkcyjne i usługowe, swoją działalnością wpływa negatywnie na sytuację ekologiczną świata. Uważa tak już 3/4 Polek i Polaków. To dla nas sygnał, że skoro dysponujemy większymi zasobami niż pojedynczy konsument, powinniśmy zrobić więcej dla klimatu i środowiska, wyjść przed szereg - zauważa Łukasz Zaworski, odpowiedzialny za projekty z zakresu zrównoważonego rozwoju w Autopay - I zresztą to właśnie robimy. Od kilku lat nasze biura w Sopocie i serwery zasilane są energią odnawialną, a pracownicy otrzymują specjalne premie za dojazd rowerem do pracy. Wyzwaniem na najbliższe lata będzie oparcie naszej floty na nisko - i zeroemisyjnych pojazdach - dodaje Zaworski.

O badaniu “Postawy ekologiczne Polek i Polaków 2023”

Badanie zostało zrealizowane na zlecenie Autopay przez pracownię badawczą SATISFACE w czerwcu 2023 r. na reprezentatywnej grupie 1082 osób metodą CAWI.

Fot. Depositphotos