Jak śpiewała w latach 90-tych Majka Jeżowska „na plaży fajnie jest”. Dziś, prawie 30 lat później kondycja Morza Bałtyckiego i jego złocistych plaż uległa drastycznemu pogorszeniu. Wakacyjne skakanie w morskiej pianie coraz częściej ograniczają zakwity sinic, a zamiast muszelek i bursztynów w piasku królują śmieci. Z okazji obchodzonego 22 marca Światowego Dnia Ochrony Morza Bałtyckiego organizacja pozarządowa MSC przypomina, że dokonując odpowiedzialnych wyborów każdy z nas może zostać morskim bohaterem.

Bohaterze poznaj Bałtyk!

Światowy Dzień Ochrony Bałtyku to doskonała okazja, aby przybliżyć młodym mieszkańcom naszego kraju niezwykły świat Morza Bałtyckiego. Dlatego przy wsparciu merytorycznym edukatorów Błękitnej Szkoły FRUG Stacji Morskiej im. Profesora Krzysztofa Skóry IO UG organizacja MSC (Marine Stewardship Council) przygotowała zestaw gier edukacyjnych dla dzieci, dzięki którym poznają różne gatunki morskich zwierząt i dowiedzą się na czym polega odpowiedzialne wykorzystanie zasobów Bałtyku.

Zapraszamy do zabawy z materiałami MSC, które znajdziesz na msc.org

Dodatkowo uczniowie szkół podstawowych mogą wziąć udział w programie SKARBY BAŁTYKU, gdzie poszerzą oraz usystematyzują swoją wiedzę na temat naszego polskiego morza i jego zasobów, a także maja szansę wygrać pięknie wydany album o Morzu Bałtyckim. A wszystko to na nowym portalu edukacyjnym naturalniebaltyckie.pl

Co warto wiedzieć o Bałtyku?

Morze Bałtyckie jest słonawym morzem śródlądowym, niemal całkowicie otoczonym przez ląd – z sąsiadującym Morzem Północnym łączy go jedynie kilka wąskich cieśnin. Bałtyk, a właściwie Bałtyckie Jezioro Lodowe, bo tak nazywa się jego początkowe stadium, powstało około 12 tys. lat temu z wód wypływających z topniejącego lądolodu. Morze Bałtyckie jakie znamy dzisiaj ukształtowało się stosunkowo niedawno, bo około 3 tys. lat temu.

Ze względu na specyficzne warunki środowiskowe, w szczególności niskie zasolenie oraz ograniczenie wlewów świeżych, natlenionych wód z Oceanu Atlantyckiego, Bałtyk jest morzem o ograniczonej produktywności. Na jego kondycję wpływ mają komercyjne połowy oparte na kilku kluczowych gatunkach – rybołówstwa działające na Morzu Bałtyckim poławiają blisko 600 tys. ton ryb i owoców morza rocznie, z czego ponad 95% stanowią śledzie i szproty. Swoją cegiełkę dokładają także zanieczyszczenia z otaczających lądów oraz postępujące zmiany klimatu. O pogarszającej się kondycji bałtyckiego ekosystemu świadczy między innymi zmniejszająca się populacja morświnów, których obecnie jest w Bałtyku ok. 450 osobników. Podobna sytuacja spotyka stada dorsza – w latach 80. polscy rybacy poławiali ponad 120 tys. ton dorsza rocznie, dekadę później połowy wynosiły już nieco ponad 25 tys. ton, a obecnie ze względu na dramatyczny stan populacji połowy tego gatunku są całkowicie wstrzymane.

Zagrożenia

W obszarze zlewiska Morza Bałtyckiego znajduje się 9 państw, których liczba mieszkańców przekracza 80 milionów. Kraje te produkują ogromne ilości odpadów i zanieczyszczeń, które trafiają do gleb, rzek i atmosfery, finalnie kończąc w Bałtyku. Tu zatruwają wody, powodują eutrofizację, prowadzą do zmiany składu flory i fauny, osadzają się na dnie lub są wchłaniane przez morskie organizmy. Kolejny problem stanowi nieodpowiedzialne, rabunkowe rybołówstwo, czyli poławianie poza zrównoważone limity, niszczenie podmorskich siedlisk oraz przyłów innych gatunków ryb, ssaków lub ptaków morskich. Nie możemy też zapomnieć o porzuconych w czasie połowów sieciach rybackich, zwanych potocznie „sieciami widmo”. Sieci te stanowią ogromne zagrożenie dla ryb i ssaków morskich, są także źródłem ogromnych ilości plastiku.

Jak możesz pomóc?

Każdy z nas może przyczynić się do ochrony Bałtyku! Aby chronić ekosystemy morskie nie trzeba wielkich czynów. Wystarczy, że ograniczysz ilość zużywanego plastiku, środki chemiczne zastąpisz preparatami naturalnego pochodzenia, będziesz odpowiednio segregować śmieci, a podczas codziennych zakupów wybierać ryby i owoce morza z wiarygodnym oznakowaniem ekologicznym, takim jak certyfikat zrównoważonego rybołówstwa MSC.

Niebieski certyfikat MSC gwarantuje, że zjadane przez Ciebie ryby pochodzą ze zrównoważonych połowów. Oznacza to, że do sieci rybackiej trafia taka ilość ryb, aby ich stada mogły się odbudowywać. Ten typ połowów pomaga chronić całe siedliska morskie, w tym również zagrożone gatunki, m.in. foki, morświny oraz inne morskie zwierzęta. Dzięki takim praktykom możemy zapewnić zdrowy, tętniący życiem Bałtyk dla obecnych i przyszłych pokoleń. Każdy z nas na co dzień może być częścią tego procesu!

– Dzięki certyfikatowi MSC możemy z łatwością dokonywać odpowiedzialnych decyzji przy zakupie dzikich ryb i owoców morza. W ten sposób nie tylko dokonujemy świadomego, dobrego dla mórz i oceanów wyboru, ale także wspieramy rybaków, którzy poławiają w odpowiedzialny sposób oraz całą branże rybną, która wykonała pracę w celu uzyskania certyfikacji. Jest to szczególnie ważne zwłaszcza teraz, gdy sektor rybołówstwa stawia czoła trudnym wyzwaniom będącym bezpośrednimi skutkami pandemii COVID-19 – mówi Anna Dębicka, Dyrektor Programu MSC w Polsce i Europie Centralnej. 

Bałtyckie rybołówstwa w Programie MSC

W regionie morza Bałtyckiego działają 4 certyfikowane rybołówstwa morskie (Łotewskie połowy szprota bałtyckiego , Fińskie rybołówstwo bałtyckiego śledzia i szprota, Łotewskie połowy śledzia i szprota w Zatoce Ryskiej, Duńskie, szwedzkie, niemieckie i estońskie rybołówstwa śledzia i szprota bałtyckiego).

Również polskie organizacje rybackie coraz częściej zwracają uwagę na kondycję Morza Bałtyckiego oraz korzyści płynące z odpowiedzialnej gospodarki zasobami morskimi. Obecnie w procesie oceny zgodności ze Standardem Zrównoważonego Rybołówstwa MSC znajdują się dwa polskie rybołówstwa poławiające śledzia i szprota oraz ryby płaskie. Najbliższe miesiące będą końcowym okresem weryfikacji i oceny przez niezależnych ekspertów, czy kondycja stad ryb bałtyckich oraz sposób ich zarządzania i wpływ na ekosystem bałtycki pozwalają na przyznanie certyfikatu MSC. Co ważne rybołówstwa obecne w Programie MSC są stale monitorowane i w przypadku braku spełnienia warunków, ich certyfikat może zostać zawieszony. Odzyskanie certyfikatu może w takiej sytuacji wymagać wdrożenia planu naprawczego.

– Morze Bałtyckie to chleb dla tysięcy osób związanych z polskim rybołówstwem. Dlatego rybakom bardzo zależy na ochronie jego wód oraz na tym, by z jego zasobów mogły korzystać także przyszłe pokolenia. Stąd chętnie włączamy się w działania poprawiające stan naszego morza tj. czyszczenie go z zagubionych sieci czy zmniejszenie emisji zanieczyszczeń z paliw wykorzystywanych przez kutry rybackie. Celem ochrony Bałtyku poddaliśmy się także ocenie MSC, co będzie potwierdzeniem, iż nasze połowy są realizowane w sposób zrównoważony i bez szkody dla środowiska naturalnego. Program Naturalnie Bałtyckie również służy popularyzacji wiedzy na temat naszego skarbu narodowego, jakim jest Bałtyk oraz sposobów jego ochrony – mówi Marcin Radkowski, Prezes Kołobrzeskiej Grupy Producentów ryb, inicjator programu Naturalnie Bałtyckie.


MSC (Marine Stewardship Council) jest niezależną, międzynarodową organizacją pozarządową. Wraz z naukowcami, rybakami oraz organizacjami ekologicznymi MSC opracowało standardy środowiskowe w zakresie zrównoważonego rybołówstwa, aby promować przyjazne środowisku praktyki rybackie wśród konsumentów i partnerów na całym świecie. Działania MSC obejmują wyróżnianie odpowiedzialnych praktyk rybackich certyfikatem MSC, certyfikację w łańcuchu dostaw, współpracę z partnerami biznesowymi oraz programy edukacyjne wpływające na decyzję zakupowe konsumentów na całym świecie.

Niebieski certyfikat MSC znajdujący się na produktach rybnych i owocach morza pochodzących ze zrównoważonych połowów, gwarantuje, że pochodzą one ze stabilnych i dobrze zarządzanych łowisk, a produktami rybnymi i owocami morza będziemy cieszyć się zarówno my jak i przyszłe pokolenia.

W program MSC zaangażowanych jest obecnie już ponad 400 rybołówstw, co przekłada się na ponad 17% światowych połowów dzikich ryb i owoców morza. Dzięki temu na pólkach sklepowych na całym świecie dostępnych jest już ponad 18 000 różnych produktów z niebieskim certyfikatem MSC (dane za brytyjski rok finansowy 2019-20). W Polsce to blisko 400 certyfikowanych produktów, które można znaleźć zarówno w największych sieciach handlowych, jak i osiedlowych sklepikach.