Rotterdam, miasto i port położone nad Morzem Północnym, wykorzystuje swoje położenie do kreowania połączeń morskich, logistycznych i biznesowych Europy Północnej ze światem. Port i działające w nim klastry przemysłowe są miejscem tworzenia przewagi konkurencyjnej w oparciu o innowacje. 

Port nr 1 w Europie, w którym działa ponad 3400 firm związanych z przemysłami morskimi o łącznej wartości dodanej wynoszącej około 5,2 mld euro – to najkrótsza recenzja symbiozy i synergii portu i miasta. To właśnie aktywność związana z dostępem przemysłów do morza, a nie  działalność deweloperska, daje Rotterdamowi przewagę na mapie świata. Konkurencyjność miasta i portu budowana jest w oparciu o przedsiębiorczość prywatną, wspartą strategią proeksportową rządu i miasta. 

Dziś wiodącym celem strategicznym jest przekształcenie portu i miasta w obszar ekologicznym. Rotterdam to wciąż tradycyjnie kompleks portowo-przemysłowy, który  w dużej mierze opiera się na wykorzystaniu paliw kopalnych. A to wiąże się z emisją szkodliwych gazów. Budowany przez lata kompleks przemysłowy już przechodzi transformację, na którą nie ma wiele czasu. 

Przedsiębiorstwa działające  klastrach przemysłowych są immanentną częścią światowego rynku energii i przyczyniają się do importu, eksportu i produkcji energii dla przemysłu ciężkiego. 

Rotterdam czysty do 2050 r.

- Zgodnie z europejskimi i krajowymi celami klimatycznymi Rotterdam chce do 2050 r. osiągnąć neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla. Aby to osiągnąć, nacisk położony jest na wychwytywanie, wykorzystanie i składowanie dwutlenku węgla (CCUS), wodór, wiatr na morzu, efektywne (ponowne) wykorzystanie energii i surowców i energii elektrycznej – informuje Rotterdams Klimaatakkoord.

Ponieważ Rotterdam planuje do 2050 r. stać się społeczeństwem w pełni ekologicznym i miastem neutralnym dla klimatu, władze miasto wprowadziły ponad 50 nowych środków mających na celu redukcję gazów cieplarnianych i stymulowanie gospodarki wolnej od CO2. Priorytetowo traktuje projekty zmniejszające zużycie energii w gospodarstwach domowych. Rotterdam promuje zazielenianie dzielnic, aby złagodzić skutki działania wysp zabudowy mieszkalnej i biurowej stanowiących źródła ciepła. Miasto aktywnie promuje praktyki gospodarki o obiegu zamkniętym, które oszczędzają cenne zasoby.

Tych zadań nie da się zrealizować bez współpracy administracji portu i działających w nim klastrów przemysłowych. Nie ukrywa się, że to są główne źródła wymagające dużych nakładów na transformację energetyczną. 

Portos zmagazynuje CO2 

Przykładem aktywności na rzecz zmniejszenia gazów cieplarnianych jest niedawna Holandii inicjatywa budowy pierwszego projektu składowania CO2. Zadania podjęło się konsorcjum w ramach projektu Portos. Będzie to duży system transportu i składowania CO2. W 2024 r. rozpocznie się budowa w Rotterdamie, a system Portos ma zostać uruchomiony w 2026 r. Portos wymaga infrastruktury o wartości 1,3 mld euro. 

Ale wartość inwestycji znacznie przekroczy wspomnianą kwotę, bo partnerzy biznesowi będą budować instalacje współistniejące. Oczywiście Unia Europejska uznała Portos za ważny projekt w realizacji celów klimatycznych i i przyznała na niego dotację w wysokości 102 mln euro.

Porthos jest spółką joint venture EBN, Gasunie i Zarządu Portu w Rotterdamie. Portos będzie świadczył usługi transportowe i magazynowe dla kilku firm w porcie w Rotterdamie, w tym Air Liquide, Air Products, ExxonMobil i Shell. Firmy te zainwestują we własne instalacje wychwytujące, które będą dostarczać CO2 do Portos. 

Portos będzie transportował CO2 przez port w Rotterdamie do wyczerpanych złóż gazu na Morzu Północnym, około 20 km od wybrzeża, gdzie będzie trwale składowany na głębokości od 3 do 4 km pod dnem morskim. 

Portos będzie magazynować około 2,5 Mton rocznie przez 15 lat, co daje łącznie około 37 Mton. W ten sposób Portos zakontraktował pełną pojemność magazynową. Budowany system transportu lądowego umożliwia realizację przyszłych projektów składowania CO2.

Port, nauka i administracja – silna grupa

To tylko jeden z projektów w Rotterdamie, który utworzył sprawnie działającą grupę integrującą działalność administracji, biznesu, jednostek naukowych i grup społecznych. 

- Połączenie portu, klastrów energetycznych i petrochemicznych, specjalistycznych studiów i kursów związanych z transformacją energetyczną i zrównoważonym rozwojem w renomowanych instytutach, takich jak TU Delft, Erasmus University Rotterdam, Rotterdam UAS, STC Group, Techniek College Rotterdam, powiązana działalność organizacji pozarządowych i instytutów badawczych wszystko razem tworzy wyjątkowy ekosystem w dziedzinie transformacji energetycznej – informuje administracja miasta.

Ekosystem energetyczny Rotterdamu tworzą dwa komponenty, biznesowy i administracyjny. Są to przedsiębiorstwa i systemy, które zarządzają dostawami energii dla miasta i regionu na lądzie, takie jak elektrownie, dostawcy, operatorzy sieci oraz przedsiębiorstwa. To firmy i instytucje, które projektują, rozwijają, dostarczają lub instalują zrównoważone źródła energii oraz środki oszczędzania energii w okolicach środowisko zbudowane. 

- Jeśli chodzi o transformację energetyczną w tym środowisku zabudowanym, obejmuje ona głównie zrównoważoną energię elektryczną, dostawy ciepła niezawierające gazu ziemnego i nowe systemy energetyczne – informuje Rotterdam.

Miasto inwestuje w ekologię

Administracja Rotterdamu intensywnie inwestuje w transformację energetyczną, kierując się zasadą, że transformacja energetyczna musi być dostępna dla wszystkich mieszkańców Rotterdamu oraz że środki na rzecz transformacji energetycznej i adaptacji do zmiany klimatu muszą stymulować zatrudnienie w sektorach znajdujących się w fazie transformacji. 

Specjalne budżety i programy (w tym budżet na transformację w zakresie zrównoważonego rozwoju, fundusz transformacji energetycznej, pożyczki na transformację energetyczną, tabele klimatyczne) stymulują innowacje niezbędne do udanej transformacji.

- Miasto Rotterdam przeznaczyło 100 mln euro na zrównoważone, innowacyjne projekty w Rotterdamie. Kwota 100 milionów na zrównoważone przedsiębiorstwa pochodzi z Funduszu Transformacji Energetycznej, utworzonego w celu przyspieszenia lokalnej transformacji energetyki i pobudzenia gospodarki – informuje „Business in Rotterdam”.

Środki te  można wykorzystać je do budowy fabryki zaangażowanej w innowacyjny recykling lub magazynowanie energii na dużą skalę. Ponadto Rotterdam udostępnia z funduszu 30 mln euro na pożyczki dla MŚP. Fundusz Transformacji Energetycznej jest funduszem odnawialnym, co oznacza, że wpływy z inwestycji wracają do funduszu, dzięki czemu można dokonywać nowych inwestycji. 

Wodór w Delcie czy jak dbać o local content

Na początku 2023 r. konsorcjum De Nederlandse Waterstof Delta przedłożyło parlamentom Bontenbal (CDA), Boucke (D66) i Erkens (VVD) plan mający na celu ożywienie przemysłu produkującego elektrolizery, a tym samym przyspieszenie gospodarki wodorowej. Plan - De Nederlandse Waterstof Delta - został opracowany przez 12 partnerów konsorcjum, a na jego realizację z Narodowego Funduszu Rozwoju złożono wniosek o dofinansowanie w wysokości około 80 milionów euro.

Plan zapewnia, że Holandia zwiększy swoją autonomię i rozpocznie budowę własnych zakładów potrzebnych do produkcji zielonego wodoru. Od 2026 r. De Nederlandse Waterstof Delta będzie dostarczać do elektrowni 1 gigawat rocznie. Dzięki temu do 2030 r. będzie mogła zaopatrywać połowę wszystkich elektrowni potrzebnych Holandii do osiągnięcia przejściowych celów klimatycznych. 

Elektrownie będą działać w oparciu o unikalną holenderską baterię wodorową Battolyser. Technologia ta, opracowana w TU Delft, umożliwia magazynowanie energii elektrycznej i produkcję zielonego wodoru z energii odnawialnej. System będzie produkować wodór, gdy dostępna jest duża ilość energii wiatrowej i słonecznej, oraz dostarczać energię elektryczną do sieci, gdy występuje niedobór energii elektrycznej z powodu słabej energii wiatrowej i słonecznej.

Te i inne inicjatywy miasta i portu Rotterdam oraz klastrów przemysłowych powstałych na obszarze portu i Nederlandse Waterstof Delta poprzez efekt synergii sprawiają, że transformacja energetyczna przyspiesza. A to jest podstawą ociągnięcia założonych przez port i miasto celów klimatycznych. Bo w Rotterdamie port i miasto to jeden ekosystem.