Naukowcy zaapelowali do władz "o podjęcie natychmiastowych działań
związanych z Odrą i innymi rzekami w Polsce", m.in. o zaprzestanie prac
regulacyjnych - na rzecz renaturyzacji. "Bez zmiany sposobu
gospodarowania rzekami w Polsce podobne przypadki obserwować będziemy
coraz częściej" - czytamy w apelu przedstawicieli uczelni i PAN.
"Nauka
dla przyrody" jest ruchem społecznym, który powstał z inicjatywy
naukowców z kilkunastu uniwersytetów i instytutów Polskiej Akademii
Nauk. Jego zawiązanie "jest wyrazem troski o ochronę polskiej przyrody, w
tym – naturalnych procesów w niej zachodzących" - przypomniano w
informacji przesłanej w czwartek PAP.
W stanowisku dotyczącym
renaturyzacji Odry i polskich rzek członkowie tego ruchu przypomnieli,
że Odra jest drugą co do wielkości rzeką w Polsce, a zarazem ekosystemem
o ogromnym znaczeniu gospodarczym i przyrodniczym. Wyrazili też
"głębokie zaniepokojenie katastrofą ekologiczną" i skonstatowali, "że do
tego rodzaju katastrofy musiało w końcu dojść".
Jak
przypomnieli, "większość realistycznych hipotez dotyczących przyczyn
tego wydarzenia, łącznie z aktualnie najbardziej prawdopodobną hipotezą
dotyczącą zakwitu toksycznych glonów Prumnesium parvum, wiąże je z
niekontrolowanym zrzutem do Odry dużej ilości zanieczyszczeń i
obniżeniem naturalnych zdolności ekosystemu rzeki do kompensacji
antropogenicznych zaburzeń".
"Jeżeli nie nastąpi szybka i
zdecydowana zmiana sposobu gospodarowania rzekami w Polsce, przypadki
podobne do obserwowanego obserwować będziemy coraz częściej" - sugerują.
Ich
zdaniem "będzie to skutkiem prowadzonych od lat działań osłabiających
stabilność ekosystemów rzecznych oraz ich naturalną zdolność do
samooczyszczania i regeneracji, a więc: prac regulacyjnych na rzekach,
prostowania ich biegu, budowy stopni wodnych, niszczenia starorzeczy,
pogłębiania koryta, a także niekontrolowanego odprowadzania do koryta
nadmiernej ilości zanieczyszczeń pochodzenia przemysłowego, bytowego i
rolniczego".
Ważnym czynnikiem, który zwiększy
prawdopodobieństwo wystąpienia katastrof ekologicznych na rzekach -
dodają naukowcy - jest wzrost globalnej temperatury (w naszym kraju o
około 2.5 st. C (GUS, 2020) w porównaniu do okresu przedprzemysłowego),
nasilający susze oraz niski stan wody w wodach powierzchniowych.
W
związku ze wymienionymi kwestiami, jak i koniecznością realizacji
założeń Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz postulatów Unijnej strategii na
rzecz bioróżnorodności 2030 (w tym założeniem renaturyzacji 25 000 km
rzek w UE) autorzy pisma apelują do polskiego rządu o "podjęcie
natychmiastowych działań związanych nie tylko z Odrą, ale i innymi
rzekami w Polsce". Postulują m.in. powołanie niezależnej, apolitycznej
grupy eksperckiej, składającej się z naukowców, ekspertów i organizacji
pozarządowych (m.in. Koalicji Czas na Odrę, Koalicji Ratujmy Rzeki,
Koalicji Klimatyczna, Nauki o Klimacie, Nauki dla Przyrody), która
zajęłaby się przygotowaniem planu gospodarowania i renaturyzacji Odry.
Apelują
też o opracowanie i przyjęcie Krajowego Programu Renaturyzacji Odry w
możliwie najkrótszym terminie; "zaprzestanie wszelkich prac
regulacyjnych na Odrze, zarówno tych obecnie wykonywanych jak i tych
planowanych - środki przeznaczone na ten cel powinny być przekierowanie
na renaturyzację" i "porzucenie planów dalszej regulacji Odry i budowy
stopni Lubiąż i Ścinawa; zbiorniki zaporowe są miejscem powstawania
toksycznych zakwitów na rzekach i miejscem gdzie powodują one najwyższe
straty gospodarcze".
Zdaniem autorów stanowiska należy również
"odejść od planów żeglugowych na Odrze i próby włączenia Odry do sieci
międzynarodowych dróg wodnych TEN-T". Postulują oni również
sfinansowanie programu odbudowy ekosystemów polskich rzek i poprawy ich
stanu ekologicznego do co najmniej dobrego, zgodnie z Ramową Dyrektywą
Wodną, a także opracowanie i wdrożenie skutecznego i sprawnego systemu
kontroli środowiska, monitoringu i zapobiegania katastrofom ekologicznym
w polskich rzekach.
"Powyższe działania są naszym zdaniem
najpilniejsze i niezwykle potrzebne. Musimy zacząć patrzeć na rzeki jako
na złożone ekosystemy oferujące liczne usługi ekosystemowe, nasze
dziedzictwo narodowe, a nie wyłącznie jako odbiorniki ścieków i
zanieczyszczeń, drogi wodne lub zasób wodny dla rolnictwa i przemysłu" -
wskazano w stanowisku.
"Forsowane plany mające na celu
przekształcenie dużych polskich rzek w szlaki transportowe są nie do
pogodzenia z ich innymi, ważniejszymi funkcjami środowiskowymi,
zwłaszcza że doświadczenia z rzek takich jak Ren pokazują, że transport
rzeczny staje się ekonomicznie ryzykowny w świetle niepewności jakie
niosą zmiany klimatyczne. Ekosystemy rzeczne mają naturalną zdolność do
regeneracji, ale im bardziej dany ekosystem jest przekształcony przez
działalność człowieka, tym mniejszą ma zdolność do odnowy. Renaturyzacja
rzek to nic innego, jak korygowanie błędów popełnionych w przeszłości i
jest ona dzisiaj, w obliczu kryzysu bioróżnorodności i zmian klimatu,
naszym patriotycznym obowiązkiem. Bez tych działań nie będzie również
możliwe zapobieganie suszy, która w naszym kraju od sześciu lat
występuje co roku, stanowiąc coraz poważniejsze zagrożenie choćby dla
dostaw wody pitnej dla ludności oraz dla wytwarzania żywności" - piszą
naukowcy.
W imieniu ruchu "Nauka dla Przyrody" pod pismem podpisali się dr Piotr Bentkowski z Uniwersytetu Warszawskiego (UW, Centrum Badania Ryzyka Systemowego), dr hab. Szymon Drobniak z Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ, Wydział Biologii), dr. hab. Paulina Kramarz, prof. UJ (Wydział Biologii), dr Anna Kujawa z Polskiego Towarzystwa Mykologicznego, dr hab. Krzysztof Kujawa (b. pracownik Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN), dr hab. Andrzej Mikulski z UW (Wydział Biologii), dr Alicja Pawelec z UW (Wydział Biologii), dr hab. Zofia Prokop z UJ (Wydział Biologii) i prof. dr hab. Piotr Skubała z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Wydział Nauk Przyrodniczych).
Energetyka, OZE
Gospodarka odpadami, Recykling
Ekologia, Ochrona środowiska
E-transport, E-logistyka, E-mobilność
EkoDom, EkoBudownictwo
EkoRolnictwo, BioŻywność
Prawo, Administracja, Konsulting
Polscy studenci na rzecz zmniejszania zanieczyszczeń w Berlinie
Nie śmieć w majówkę! Apel Operacji Czysta Rzeka
W 2023 roku jakość powietrza uległa poprawie
Posłanka Zielonych złoży projekt ustawy ws. zakazu hodowli zwierząt na futra
Wody Polskie sadzą drzewa na bulwarach nad Wisłokiem
Zakończył się V Międzynarodowy Szczyt Klimatyczny TOGETAIR 2024
Ropa brent | 83,76 $ | baryłka | 1,33% | 11:11 |
Cyna | 23110,00 $ | tona | 0,64% | 29 lis |
Cynk | 2507,00 $ | tona | -0,87% | 29 lis |
Aluminium | 2177,00 $ | tona | 0,60% | 29 lis |
Pallad | 1021,53 $ | uncja | -1,54% | 11:10 |
Platyna | 936,30 $ | uncja | -0,31% | 11:11 |
Srebro | 25,06 $ | uncja | 0,08% | 11:11 |
Złoto | 2038,40 $ | uncja | -0,33% | 11:11 |