W ostatnim czasie dwie informacje, dotyczące lokalizacji oraz rozpoczęcia prac nad portem instalacyjnym dla morskiej energetyki wiatrowej, tchnęły więcej optymizmu w podmioty związane z tymi inwestycjami.

W dzisiejszym artykule, autorzy przeanalizują właśnie te dwa zagadnienia i wskażą, czy faktycznie rozwiązania te są remedium w temacie portu instalacyjnego dla morskich farm wiatrowych na polskich obszarach morskich, którego lokalizacja jest ustalana zbyt długo i w oparciu o zbyt niejasne i zarazem zbyt polityczne przesłanki.

Uchwała w sprawie terminala instalacyjnego dla morskich farm wiatrowych

Pierwszą z omawianych informacji jest ta, iż Rząd 1 marca przyjął „uchwałę zmieniająca uchwałę w sprawie terminala instalacyjnego dla morskich farm wiatrowych”.

Pierwotna lokalizacja portu instalacyjnego dla MFW została przyjęta uchwałą Rady Ministrów nr 104/2021 z dnia 30 lipca 2021 r., która to wskazywała Port w Gdyni, jako mający funkcjonować jako terminal instalacyjny przy inwestycjach związanych z morską energetyką wiatrową na polskich obszarach morskich. W dniu 11 lutego 2022 r., Minister Aktywów Państwowych wystąpił do Ministra Infrastruktury z wnioskiem o zmianę wymienionej powyżej uchwały w sprawie terminala instalacyjnego dla morskich farm wiatrowych, która miała zmierzać do uznania Portu Gdańsk jako lokalizacji terminala instalacyjnego, który ma powstać w nowym terminie - tj. do dnia 1 czerwca 2025 r. W związku z powyższym, z inicjatywy Ministerstwa Infrastruktury, Rada Ministrów w dniu 1 marca 2022 r. przyjęła uchwałę nr 38/2022 zmieniającą uchwałę w sprawie terminala instalacyjnego dla morskich farm wiatrowych, która wskazuje morski Port Gdańsk, jako lokalizację terminala instalacyjnego, przeznaczonego dla potrzeb organizacji procesu budowy i obsługi morskich farm wiatrowych na Bałtyku.

W tej informacji, która pojawiła się zarówno na oficjalnej stronie rządowej, jak również później została przedrukowana przez portale, tematycznie zajmujące się energetyką z odnawialnych źródeł energii, uwagę należy zwrócić na dwa, a w zasadzie na trzy zagadnienia.

Po pierwsze, zarówno tekst uchwały nr 104/2021 z dnia 30 lipca 2021 r. jak i tekst uchwały zmieniającej nr 38/2022 z dnia 1 marca 2022 r. są dokumentami najwyraźniej na tyle niejawnymi, że próżno ich szukać na: oficjalnej stronie rządowej, Internetowym Systemie Aktów Prawnych (ISAP), jak również stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Po drugie wraz z informacją o zmianie uchwały, dotyczącej terminala instalacyjnego dla MFW, pojawiła się informacja o ogłoszonym, przez Zarząd Morskiego Portu Gdańsk, postępowaniu konkursowym w zakresie wyboru dzierżawcy bądź dzierżawców terenu lub terenów, który powstanie lub które powstaną w wyniku zalądowienia obszaru morskiego położonego w obrębie pozostającego we władaniu Wydzierżawiającego portu, którego granice wyznaczone są w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie ustalenia granicy portu morskiego w Gdańsku od strony morza, redy i lądu. Obecnie termin składania ofert w tymże postępowaniu został przedłużony po raz trzeci, do dnia 30 listopada 2022 r.

Po trzecie należy mieć na uwadze, iż wszystkie takie sygnały, tj.:
*   ciągła niepewność co do lokalizacji terminala instalacyjnego dla MFW;
*   niepewność źródeł finansowania tych inwestycji, które jak wiemy uzależnione są całkowicie od wypłaty funduszy unijnych w Ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO);
*   przedłużające się procedury co do wyboru wykonawcy, czy też dzierżawcy portu instalacyjnego, gdzie planowane uruchomienia pierwszych morskich farm wiatrowych przyjęto na 2026 r.;
mogą sprawić, iż inwestorzy początkowo zainteresowani morską energetyką wiatrową na polskich obszarach morskich, powoli zaczną rezygnować z tych inwestycji, widząc brak zdecydowanych i jednoznacznych działań ustawodawcy. Przy takim podejściu do MFW na obszarach morskich RP, te przyszłe inwestycje staną się przykładem niewykorzystanej szansy na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ekonomicznego kraju.

Nowelizacja ustawy o bezpieczeństwie morskim. Różnice między drukiem UD223 a UD232.

Kolejną informacją, która została ogłoszona zarówno na oficjalnej stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, jak później została powielona przez portale, tematycznie związane z energią pochodzącą ze źródeł odnawialnych, była widomość, iż Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra infrastruktury.

Projekt ten, zdaniem autorów przedmiotowej noty, umożliwia budowę portu do obsługi morskich farm wiatrowych przez administrację morską. Po analizie projektu zmian do przedmiotowej ustawy trzeba dojść do wniosku, iż niestety nie jest to prawdą.

Do niedawna, w Rządowym Centrum Legislacji, znajdowały się dwa projekty nowelizacji ustawy o bezpieczeństwie morskim, oba zgłoszone przez Ministra Infrastruktury. Pierwszy, zgłoszony dnia 30 lipca 2021 r. (nr z wykazu UD223), dotyczył nowelizacji ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz niektórych innych ustaw. Drugi, zgłoszony dnia 24 sierpnia 2021 r. (nr z wykazu UD232), był projektem ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Przyjęty przez Rząd projekt, który został skierowany do Sejmu RP, jest projektem późniejszym o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz ustawy
o obszarach morskich RP i administracji.

Prace nad projektem wcześniejszym, z lipca 2021 r., utknęły w Komisji Prawniczej Rządowego Centrum Legislacji. Warto wskazać, iż w projekcie, który w dalszym ciągu znajduje się Komisji Prawniczej, w art. 4 przewidziano nowelizację Ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o portach i przystaniach morskich. Nowelizacja ta przewidywała m.in. dodanie do tejże ustawy Art. 23a. w następującym brzmieniu:
„1. Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw klimatu, może wskazać, w drodze rozporządzenia, port przeznaczony do obsługi morskich farm wiatrowych, mając na względzie potrzeby w zakresie obsługi morskich farm wiatrowych oraz ich planowane rozmieszczenie, a także zapewnienie realizacji dotychczasowych usług świadczonych w tym porcie dla użytkowników niezwiązanych z morską energetyką wiatrową.
2. W przypadku wydania rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1, jeżeli większa część nieruchomości gruntowych znajdujących się w granicach portu stanowi przedmiot:
1) własności Skarbu Państwa i nie została oddana w użytkowanie wieczyste lub
2) użytkowania wieczystego Skarbu Państwa
– zadania i uprawnienia podmiotu zarządzającego portem wskazanym w przepisach wydanych na podstawie ust. 1 wykonuje właściwy dyrektor urzędu morskiego, z zastrzeżeniem art. 25 ust. 5.”

Należy z całą stanowczością zaznaczyć, iż do dalszych prac legislacyjnych w Sejmie RP, został skierowany projekt ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, w którym to akcie prawnym nie znalazł miejsca przytoczony powyżej przepis dotyczący portu instalacyjnego (sic!).

Mało tego, skierowana do Sejmu nowelizacja ustawy dotyczy ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz ustawy o obszarach morskich RP i administracji morskiej i próżno w niej szukać nowych regulacji, które umożliwią budowę portu do obsługi morskich farm wiatrowych przez administrację morską, jak to zostało, przy okazji przyjęcia przez Radę Ministrów owego projektu, ogłoszone. Stanowisko to zresztą znajduje odzwierciedlenie w uzasadnieniu do projektu, który został skierowany do dalszego procesu legislacyjnego w Sejmie RP. Otóż w uzasadnieniu tym przeczytamy m.in., iż Projekt ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej zawiera przepisy mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa podczas budowy i eksploatacji w polskiej wyłącznej strefie ekonomicznej Morza Bałtyckiego morskiej farmy wiatrowej w rozumieniu art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 234, z późn. zm.) oraz zespołu urządzeń służących do wyprowadzenia mocy z morskiej farmy wiatrowej do miejsca rozgraniczenia własności, w rozumieniu art. 3 pkt 13 ustawy z dnia 17 grudnia 2020 r. o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych – zwanego dalej „zespołem urządzeń”.

Dla osiągnięcia opisanego powyżej celu projektowane przepisy zakładają wdrożenie odpowiednich mechanizmów nadzoru nad projektowaniem, budową i eksploatacją morskich farm wiatrowych i zespołów urządzeń, obejmujących system certyfikacji i czynności nadzorczych dotyczących procesu realizacji przedmiotowych inwestycji.

Autorom niniejszego artykułu trudno jest zrozumieć, jak doszło do tak kuriozalnego błędu w przekazie ze strony Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Do tej pory nikt nie sprostował tej nie do końca prawdziwej informacji, która bez głębszej analizy, mogła być bardzo pozytywnym sygnałem dla potencjalnych inwestorów, chcących związać się z Morskimi Farmami Wiatrowymi na polskich obszarach morskich.

Podsumowanie

Wszystkie przytoczone powyżej fakty, tj. ciągła niepewność co do lokalizacji terminala instalacyjnego dla MFW, niepewność źródeł finansowania tych inwestycji, które jak wiemy uzależnione są całkowicie od wypłaty funduszy unijnych w Ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), przedłużające się procedury co do wyboru wykonawcy, czy też dzierżawcy portu instalacyjnego, gdzie planowane uruchomienia pierwszych morskich farm wiatrowych przyjęto na 2026 r. oraz kuriozalna, w ocenie autorów niniejszego artykułu, sytuacja z omyłkowym wskazaniem projektu ustawy, skierowanego do Sejmu RP, przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów nasuwa dwa wnioski.

Po pierwsze, trudno w takiej sytuacji mówić o zaufaniu do władzy publicznej, a co za tym idzie do stabilności i pewności jej działania w przedmiocie inwestycji związanych z morską energetyką wiatrową na obszarach morskich RP.

Po drugie należy bardzo głęboko się zastanowić nad kierunkiem, w którym podąża proces legislacyjny związany z MFW, a co za tym idzie, czy te inwestycje doczekają się szczęśliwej finalizacji w najbliższym dziesięcioleciu, czy w ogóle się nie pojawią i wszystko będzie „jakoś załatwiane”. Należy pamiętać, co zresztą wskazała Najwyższa Izba Kontroli w swoim raporcie dotyczącym rozwoju MEW w RP (CZYTAJ: Morska energetyka wiatrowa pod lupą NIK - komentarz), iż zgodnie z potencjałem polskich obszarów morskich, MFW na polskim Bałtyku mogą być znaczącym źródłem zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ekonomicznego naszego kraju.

Ponadto, w dyskusjach nad portem instalacyjnym pojawia się wiele potencjalnych lokalizacji m.in. Gdynia, Gdańsk, ale faktycznie nic się w tych zakresach nie dzieje, a czas ucieka i według niektórych ocen jest już za późno na wybudowanie portu instalacyjnego w Polsce, z którego skorzystają deweloperzy budujący polskie MFW. Powyższe uzasadniane jest długim okresem kontrakcji i specyfiką procesów związanych z budową MFW.

Co ciekawe, po pojawieniu się ww. informacji ze strony Rady Ministrów, nagle ogłoszono, iż decyzją Grupy Orlen port instalacyjny ma powstać w Świnoujściu…

Niestety kwestie związane z budową portu instalacyjnego dla polskiego MFW zaczynają stanowić wątpliwy wzorzec chaosu decyzyjnego, który jest całkowicie niezrozumiały biorąc pod uwagę bezpieczeństwo energetyczne Polski.

Mateusz Romowicz – radca prawny
mgr Przemysław Niewiński – prawnik, konsultant kancelarii

Kancelaria Radcy Prawnego
Legal Consulting-Mateusz Romowicz
www.kancelaria-gdynia.eu
prawo-korporacyjne.pl
kancelaria-odszkodowania.eu