Wzywamy do podjęcia konsekwentnych działań na wszystkich poziomach decyzyjnych, zmierzających do głębokich redukcji emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych w najbliższych dekadach oraz do realizacji scenariusza, w którym emisje CO2 spadają do zera netto około 2050 r. – piszą naukowcy z zespołu ds. kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN.

Poniedziałkowy komunikat interdyscyplinarnego zespołu doradczego do spraw kryzysu klimatycznego przy prezesie Polskiej Akademii Nauk wydany został przy okazji publikacji polskiego tłumaczenia pierwszej części sierpniowego 6 Raportu Przeglądowego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (raportu IPCC), zwanej Podsumowaniem dla Decydentów.

"Wzywamy do podjęcia konsekwentnych działań na wszystkich poziomach decyzyjnych, zmierzających do głębokich redukcji emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych w najbliższych dekadach oraz do realizacji scenariusza, w którym emisje CO2 spadają do zera netto około 2050 r., po czym następuje pochłanianie CO2 (emisje 'negatywne' netto)" - piszą członkowie polskiego zespołu ds. kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN w opublikowanym w poniedziałek komunikacie.

Polscy naukowcy przywołują w nim najważniejsze wnioski zawarte w tzw. Podsumowaniu dla Decydentów.

Z analiz obserwacji i danych pomiarowych wynika, że zaobserwowany wzrost stężenia gazów cieplarnianych od około 1750 r. jest bezdyskusyjnie spowodowany działaniami człowieka. Koncentracja CO2 w atmosferze była w 2019 r. wyższa niż kiedykolwiek w ostatnich 2 mln lat. Natomiast koncentracje CH4 (metanu) i N2O (podtlenku azotu) były wyższe niż kiedykolwiek w ostatnich 800 tys. lat. Od 1750 r. wzrosty stężeń CO2 (o 47 proc.) i CH4 (o 156 proc.) znacznie przekroczyły zakres naturalnych zmian pomiędzy zlodowaceniami i interglacjałami w okresie co najmniej ostatnich 800 tys. lat - informują.

"Począwszy od 1850 r. każda z ostatnich czterech dekad była kolejno coraz cieplejsza niż którakolwiek z wcześniejszych. W okresie 2011-2020 średnia temperatura powierzchni Ziemi była wyższa o 1,09 st. C niż w okresie 1850-1900, z większym wzrostem temperatury nad lądami (1,59 st. C) niż nad oceanami (0,88 st. C). Od lat 50. fale upałów stały się częstsze i bardziej intensywne w większości regionów lądowych. Byłoby skrajnie nieprawdopodobne, aby niektóre ekstremalne upały z ostatniej dekady wystąpiły bez wpływu człowieka na system klimatyczny" - czytamy w wynikach przytoczonych przez polskich naukowców.

Częstotliwość i intensywność ulewnych opadów - piszą dalej naukowcy - wzrosła od lat 50. na większości obszarów lądów, dla których posiadamy odpowiednie dane. Główną przyczyną tego zjawiska jest antropogeniczna zmiana klimatu. Średnia roczna powierzchnia lodu morskiego w Arktyce spadła do poziomu najniższego od co najmniej 1850 r. Powierzchnia arktycznego lodu morskiego późnym latem była mniejsza niż w ciągu co najmniej ostatniego 1000 lat. Globalny charakter wycofywania się lodowców od 1950 r., z niemal wszystkimi lodowcami na świecie cofającymi się jednocześnie, jest bezprecedensowy od co najmniej 2000 lat - alarmują naukowcy.

Globalny średni poziom morza podnosił się od 1900 r. szybciej niż w jakimkolwiek innym stuleciu na przestrzeni co najmniej 3 tys. lat. Odsetek silnych cyklonów tropikalnych wzrósł na świecie w ciągu ostatnich czterech dziesięcioleci.

W raporcie - piszą polscy naukowcy - przygotowano pięć przykładowych scenariuszy emisji wykorzystanych w symulacjach modelami klimatu. Uwzględniono różne scenariusze: z wysokimi i bardzo wysokimi emisjami gazów cieplarnianych, ze średnimi emisjami (stabilizacja i niewielka redukcja) oraz z niskimi i bardzo niskimi emisjami. W tych ostatnich zerowa emisja CO2 netto zostanie osiągnięta około lub krótko po 2050 r., po czym nastąpi usunięcie dwutlenku węgla z atmosfery.

Jak wynika z przytoczonych symulacji: średnia globalna temperatura powierzchni w okresie 2081-2100 będzie wyższa niż w okresie 1850-1900 o 1,0-1,8 st. C w scenariuszu bardzo niskich emisji gazów cieplarnianych, o 2,1-3,5 st. C w scenariuszu pośrednim oraz o 3,3-5,7 st. C w scenariuszu bardzo wysokich emisji. "Ostatni okres, gdy globalna temperatura powierzchni utrzymywała się na poziomie 2,5 st. C lub więcej powyżej tej z okresu 1850-1900 miał miejsce ponad 3 mln lat temu" - czytamy w opracowaniu.

Czterdziestostronicowy dokument, jakim jest Podsumowanie dla Decydentów, w syntetyczny sposób ujmuje najważniejsze ustalenia nauk fizycznych dotyczące obecnej zmiany klimatu szeroko i wnikliwie opisane na ponad 3800 stronach przeglądu. W dalszych częściach Raportu i Podsumowania zawarte są praktyczne informacje o zagrożeniach globalnych i regionalnych np. dla linii brzegowej, miast, regionów świata, a także informacje o tym, jak ograniczenia w emisjach przekładają się na docelową wielkość globalnego ocieplenia.

Tłumaczenie pierwszej części 6 Raportu Przeglądowego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu jest dostępne na stronie: informacje.pan.pl

Częścią Raportu i Podsumowania jest interaktywny atlas dostępny pod adresem https://interactive-atlas.ipcc.ch/. Można obejrzeć w nim projekcje klimatu zależne od scenariuszy dla wielu różnych regionów globu, w tym dla Europy Zachodniej i Środkowej.

Pełną treść poniedziałkowego komunikatu zespołu ds. kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN można znaleźć na stronie: informacje.pan.pl

W skład interdyscyplinarnego zespołu doradczego do spraw kryzysu klimatycznego przy prezesie PAN wchodzi kilkunastu naukowców, a jego przewodniczącym jest prof. Szymon Malinowski z Instytutu Geofizyki UW.