Projekty reaktorów SMR to efekt oczekiwań potencjalnych klientów, którzy nie chcą ryzykować wielkich inwestycji - mówi PAP wiceprezes GE Hitachi Nuclear Energy Jon Ball. Nad wdrożeniem w Polsce reaktora BWRX-300 od GEH pracują Synthos, ZE PAK i PKN Orlen.

Jak przypomniał Ball, GEH - firma, która zbudowała w przeszłości całą linię reaktorów wrzących BWR i ABWR - w 2016 r. pracowała nad projektem wdrożenia reaktora ESBWR dla firmy Dominion, która planowała zbudować go w elektrowni North Anna. „Jednak w tym czasie inne wielkie projekty jądrowe, zarówno w USA jak i w Europie, doznawały poważnych kłopotów, przekroczeń harmonogramów i budżetów, a jednocześnie ceny gazu były bardzo niskie” - powiedział. Dlatego Dominon zdecydował, że nie będzie podnosić ryzyk budowy dużego reaktora.

"Zawiesiliśmy więc ten projekt, i zaczęliśmy uważnie przyglądając się rynkowi i analizować jego potrzeby. Potencjalni klienci w USA, Kanadzie, w Europie sygnalizowali, że chcą czegoś innego, czegoś co będzie konkurencyjne wobec każdego innego sposobu produkcji energii, w tym i gazu” - mówił Ball. Jak dodał, nie było sentymentu, by inwestować miliardy dolarów w nowe elektrownie. „Wtedy zdaliśmy sobie sprawę z tego, że przyszłość energetyki jądrowej wygląda zupełnie inaczej, i że prawdopodobnie będą to SMR - małe reaktory modułowe” - podkreślił wiceprezes GEH.

To był powód rozpoczęcia prac rozwojowych nad BWRX-300 i wprowadzania różnych innowacji. „Udało się nam zredukować nakłady kapitałowe o ok. 50 proc., w przeliczeniu na 1 MW, m.in. zmniejszając ilość betonu i stali. W efekcie możemy dostarczyć SMR, który jest bardziej ekonomiczny od dużego reaktora i można go zbudować szybciej, ale co najważniejsze, paliwo potrzebne do BWRX-300 już dziś jest komercyjnie dostępne na rynku” - podkreślił Ball.

„Tak na prawdę to jedyny projekt SMR na świecie, do którego paliwo jest dostępne, produkowane. To GNF2, paliwo które produkujemy w USA, ale i w Hiszpanii. Dostarczyliśmy ponad 25 tys. zestawów do reaktorów wrzących na całym świecie. Zaprojektowanie i licencjonowanie nowego typu paliwa zabiera ok. 10 lat. W BWRX-300 to ryzyko nie istnieje” - zaznaczył.

Jak dodał Jon Ball, w wypadku SMR znacząco zmienia się charakter potencjalnych klientów. „Dalej są to koncerny energetyczne, jak kanadyjskie OPG i Sask Power, i amerykańskie TVA, które wybrały naszą technologię. Ale dyskutujemy z szeregiem innych firm energetycznych, które widzą zalety tej technologii. Ale pojawili się też potencjalni klienci przemysłowi. I to jest bardzo duża zmiana. Przykładem jest nasza współpraca z Synthosem i Orlenem” - powiedział wiceprezes GEH.

„Bardzo mocno pracujemy z naszymi partnerami z Synthosu i GE Hitachi. Posunęliśmy się do przodu i domykamy poszczególne elementy tego projektu, aby być w stanie jak najszybciej wdrożyć technologię małych reaktorów atomowych w Polsce” - powiedział PAP o wspólnym projekcie prezes PKN Orlen Daniel Obajtek.

Jak zaznaczył Jon Ball, jest szereg potencjalnych odbiorców przemysłowych, którzy szukają źródła ciepła, pary procesowej. „My z kolei pracujemy nad rozwiązaniami, które pozwolą na produkcję w BWRX-300 pary o wyższej temperaturze. Zastosowania to produkcja wodoru, czy syntetycznych paliw. Do tych zastosowań nie potrzeba zmian w konstrukcji samego reaktora, tylko w systemach odbioru produkowanej w nim pary. Nie musi ona trafiać na turbinę, ale może być użyta do procesów przemysłowych” - wyjaśnił Ball. Zaznaczył też, że jeszcze innym zastosowaniem jest zasilanie sieci ciepłowniczych i to w przyszłości również da się osiągnąć dzięki projektowi GEH.

„W latach 30. zobaczymy już znaczącą liczbę pracujących SMR. Dekarbonizacja wymaga skorzystania ze wszystkich rozwiązań. To nie tylko atom, czy OZE. Trzeba sięgnąć po wszystko, co dostępne. A SMR odegrają bardzo ważną rolę” - ocenił wiceprezes GEH.

Jak zaznaczył, co więcej, dziś w Europie bezpieczeństwo energetyczne ma chyba wyższy priorytet niż dekarbonizacja. „To się pojawia w rozmowach z potencjalnymi klientami. A BWRX-300 jest rozwiązaniem, choćby dlatego, że mogą pojawić się na tyle szybko, w takim horyzoncie czasowym, że poprawią sytuację w obszarze bezpieczeństwa” - podkreślił.

Nad zastosowaniem technologii BWRX w Polsce pracuje od 2019 r. koncern Synthos. Latem 2021 r. SGE i ZE PAK ogłosiły rozpoczęcie wspólnego projektu, mającego prowadzić do zbudowania na terenie po eksploatacji węgla brunatnego we wschodniej Wielkopolsce 4-6 reaktorów BWRX-300. Współpracę z SGE w obszarze energetyki jądrowej nawiązał PKN Orlen, tworząc spółkę Orlen Synthos Green Energy. W lipcu 2022 r. złożyła ona do Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki wniosek o wydanie ogólnej opinii dotyczącej technologii BWRX-300.