Chiny są największym konsumentem i producentem energii na świecie. To właśnie Państwo Środka odpowiada za ponad połowę globalnego zużycia węgla i są największym na świecie krajem zużywającym węgiel. Mimo to Chiny postanowiły sobie za zadanie ambitny cel, jakim jest osiągnięcie zeroemisyjności dwutlenku węgla do 2060 roku.

Przemawiając we wrześniu 2020 r. na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ, lider Chin, Xi Jinping, zadeklarował, że do 2060 r. Chiny będą neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla. 

Chińskie deklaracje dotyczące zrównoważonego rozwoju stanowią potwierdzenie ekologicznych ambicji Państwa Środka, szczególnie w kontekście zakończonego w listopadzie br. szczytu klimatycznego COP26.

Bliższe spojrzenie na chińską politykę ujawnia, że systemowa transformacja w kierunku bardziej zrównoważonego rozwoju rzeczywiście ma miejsce.

Dla globalnego rynku paliw kopalnych nie można nie doceniać efektu domina, jaki wywoła chińska polityka energetyczna. To właśnie Chiny są największym konsumentem i producentem energii na świecie. Popyt na węgiel zmniejszy się, co jest niepokojące dla światowych rynków węgla, ponieważ Państwo Środka odpowiada za ponad połowę globalnego zużycia węgla i są największym na świecie krajem zużywającym węgiel.

Jeśli chińskie zobowiązanie to zostanie przełożone na plan i pomyślnie zrealizowane, może to być najbardziej znaczący rozwój na rynku energii i paliw kopalnych od dziesięcioleci, ale Państwo Środka –  które wciąż jest uzależnione od węgla w ponad połowie swojej konsumpcji energii –  ma do pokonania przepaść między obecną rzeczywistością a deklarowanymi ambicjami.

Pekin gra w zielone

Zielona transformacja Chin została spowolniona przez pandemię Covid-19, ale pozostanie ona ważnym punktem w długoterminowej agendzie Pekinu. 

Raport z prac rządu przedstawiony na Ogólnochińskim Zgromadzeniu Przedstawicieli Ludowych w maju br. kładzie nacisk na stabilność gospodarczą. Taki priorytet może spowolnić zrównoważony rozwój i przeciwdziałać ekologicznym celom Chin. Przykładowo, traktowanie wsparcia dla krajowego rynku pracy może przyczynić się do wzrostu emisji, ponieważ lokalne władze mają tendencję do faworyzowania zanieczyszczających środowisku przemysłu ciężkiego, w dużej mierze opartego na elektrowniach węglowych.

Bardziej zrównoważona modernizacja gospodarcza jest postrzegana jako wielka szansa na objęcie chińskiego przywództwa w dziedzinie technologii. Programy takie jak "Made in China 2025" wymuszają szybki postęp w zakresie krajowych innowacji. Pekin chce zadbać o środowisko naturalne bez poświęcania wzrostu gospodarczego, co w założeniach ma przynieść dodatkową korzyść w postaci ustanowienia Chin jako supermocarstwa w dziedzinie zaawansowanych technologii ekologicznych.

Polityka Chin na najwyższym szczeblu stopniowo zmierza w kierunku promowania idei ekologicznych na wszystkich poziomach, aczkolwiek w różnym tempie i zakresie.

Nie wszystko złoto, co się świeci

Polityka ekologiczna Pekinu dotyczy głównie poszczególnych branż tudzież regionów, często jest wdrażana fragmentarycznie i koliduje z polityką mającą na celu wspieranie szybkiego wzrostu gospodarczego. Administracja niejednokrotnie niechętnie promuje ekologiczne inicjatywy, ponieważ obawia się negatywnych skutków społeczno-ekonomicznych, takich jak utrata miejsc pracy, czy też spadku wydajności.

Jeśli takie rozbieżności między strategiczną wizją na najwyższym szczeblu a praktyczną realizacją w terenie będą się utrzymywać, transformacja związana z ekologizacją Chin pozostanie częściowa i powolna. Jeśli zaś uda się przezwyciężyć braki strukturalne, pekińska agenda zrównoważonego rozwoju może doprowadzić do zmian systemowych.

Węgiel na giełdzie 

Rozwój rynku emisji dwutlenku węgla w Chinach będzie miał również kluczowe znaczenie dla wykorzystania mechanizmów rynkowych do napędzania transformacji energetycznej. 

Na chińskich giełdach towarowych już teraz notowane są jedne z najbardziej płynnych kontraktów towarowych na świecie, takie jak rudy żelaza, wyroby stalowe, produkty rolne i surowce energetyczne. 

Chińska Komisja Regulacyjna ds. papierów wartościowych – organ regulujący rynek kontraktów terminowych – ogłosiła niedawno, że powołano grupę roboczą w celu utworzenia nowej giełdy kontraktów terminowych w Guangzhou. Spekuluje się, że pierwszym produktem tej giełdy będą właśnie emisje dwutlenku węgla.

Konkluzje

Plan Chin zbiegł się w czasie ze sformalizowaniem przez Japonię planu zerowej emisji dwutlenku węgla do 2050 r., a Korea Południowa również poszła w jej ślady. Unijny plan zerowego bilansu energetycznego również jest planowany do 2050 roku. Plan Pekinu będzie jednak o wiele trudniejszy do zrealizowania. Zarówno Korea Południowa, jak i Japonia to rozwinięte gospodarki, w których ogólny popyt na energię z dużą dozą prawdopodobieństwa nie wzrośnie, co znacząco ułatwia dekarbonizację. 

Jeśli Chinom uda się przestawić swój model gospodarczy na bardziej ekologiczną trajektorię, będzie to miało transformujący wpływ zarówno na zaangażowanie biznesu, jak i sektora publicznego w Chinach. 

Dekarbonizacja chińskiej gospodarki będzie miała bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo energetyczne Państwa Środka ze względu na duży import, nie tylko z Bliskiego Wschodu, ale również z Australii czy też Stanów Zjednoczonych, z którymi stosunki stały się niestabilne geopolitycznie. 

Jeśli Pekin będzie forsować swój program zrównoważonego rozwoju, przybliży to Chiny do celu, jakim jest globalna dominacja w dziedzinie przyszłych zielonych technologii. 

Chiny mają już teraz imponujące osiągnięcia w dziedzinie rozwoju czystych technologii energetycznych. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że niejednokrotnie zobowiązania Chin do obrania proekologicznego kursu często nie przekładały się w przeszłości na konkretne działania.  

W miarę jak nowe chińskie projekty będą powstawać na całym świecie, to właśnie ich ślad węglowy pokaże, jak poważnie Chińczycy podchodzą do kwestii ograniczania emisji i promowania zielonych inwestycji i czy marzenia staną się rzeczywistością, czy też plany spełzną na niczym.

Fot. Deposiphotos