W obszarze czystej energii jedną z istotniejszych kierunkowych zmian na poziomie unijnym jest przyjęty w drugiej połowie 2021 roku pakiet „Fit for 55”. Obejmuje on trzynaście ambitnych propozycji legislacyjnych, których celem jest zredukowanie emisji CO2 o 55% do 2030 w stosunku do 1990 roku i doprowadzenie do neutralności klimatycznej UE w 2050 roku.

Ważnym elementem pakietu są zmiany w obszarze podatkowym, w szczególności rewizja dyrektywy dotyczącej opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (tzw. Energy Taxation Directive). Przyjęta w 2003 roku dyrektywa, stanowiąca fundament dla opodatkowania energii w ramach wspólnego rynku, uznawana jest obecnie za przestarzałą i de facto promującą użycie paliw kopalnych. W ramach pakietu planowana jest zmiana struktury opodatkowania paliw energetycznych. Założenie jest takie, aby surowce opodatkowywać nie na podstawie ich ilości, a zawartości energetycznej i efektywności środowiskowej, z uwzględnieniem ich wpływu na zdrowie człowieka.

Przykładowo, konwencjonalne paliwa kopalne wykorzystywane do napędu silników spalinowych w pojazdach, takie jak olej napędowy i benzyna, będą opodatkowane najwyższą stawką, tj. 10,75 EUR/GJ. Z kolei najniższa stawka minimalna (0,15 EUR/GJ) miałaby zastosowanie do energii elektrycznej, zaawansowanych biopaliw odnawialnych, biogazu i paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego (np. wodoru odnawialnego). Zmiany w dyrektywie mają również objąć zasady stosowania preferencji w opodatkowaniu przez państwa członkowskie (np. wyłączenie preferencji opodatkowania paliwa lotniczego), a także poszerzenie jej zakresu przedmiotowego o inne produkty energetyczne.

Również poza UE poszczególne jurysdykcje rozwijają podatkowe regulacje mające stymulować rozwój produkcji energii odnawialnej lub ograniczać efektywność wykorzystania paliw kopalnych. Przykładowo nowo wybrany prezydent Chile zapowiedział wprowadzenie proekologicznych obciążeń – zwiększenie podatku od emisji CO2 z 5 do 40 USD za tonę, wprowadzenie dodatkowego podatku od paliw oraz wprowadzenie podatku od plastiku. Z kolei w sierpniu tego roku, prezydent Stanów Zjednoczonych, Joe Biden podpisał ustawę wprowadzającą największy w historii USA pakiet ulg podatkowych dotyczących czystej energii.

Wojna w Ukrainie a zielona energia

W 2022 roku walka o czystą energię doznała globalnego, politycznego wstrząsu, jakim jest agresja rosyjska przeciwko Ukrainie. Szereg podejmowanych przez UE oraz inne kraje działań zakłada odejście od importu surowców energetycznych z Rosji w ramach nałożonych sankcji gospodarczych. Wskazuje się, że takie działania mogą doprowadzić do szybszej transformacji energetycznej krajów UE niż pierwotnie zakładano. Jednocześnie, zarówno sankcje nałożone na Rosję, jak i efekty postpandemiczne, doprowadzają do znaczących wzrostów cen energii dla gospodarstw domowych i biznesów. Efektywnie więc – z braku środków alternatywnych – działania rządów ukierunkowane są na zwiększenie wydobycia lub importu paliw kopalnych, a także przeciwdziałaniu podwyżkom za pomocą różnego rodzaju dodatków osłonowych (dopłat, ale również obniżek podatków pośrednich).

Mimo rosnącej świadomości co do konieczności oparcia polityki energetycznej o odnawialne źródła energii i co za tym idzie rozwoju np. podatkowych pakietów stymulacyjnych, można spotkać opinie, iż wojna w Ukrainie może krótkoterminowo wpłynąć na spowolnienie odejścia od paliw kopalnych.

Realizacja ambitnych celów „Fit for 55” pociąga za sobą rozwinięcie prośrodowiskowej optyki na szeroko rozumiany obszar zmian w regulacjach podatkowych. Przykładem jest projektowana na poziomie UE zmiana systemu opodatkowania paliw i wyrobów energetycznych. Z jednej strony wydaje się, że jest to świetny przykład wykorzystania funkcji stymulacyjnej podatków, która miałaby skłonić zarówno biznes, jak i konsumentów do wdrożenia nawyków przyjaznych środowisku w obszarach transportu i innych opartych na paliwach kopalnych. Z drugiej strony, gwałtowne wzrosty cen paliw na stacjach od końca lutego 2022 r., mimo najniższych możliwych obciążeń VAT i akcyzowych, pokazały, że konsumenci w Polsce zdecydowanie nie są gotowi na obciążenie ich portfela dodatkowymi kosztami. Obserwacja tej sytuacji skłania do konkluzji, iż sukces realizacji założeń Zielonego Ładu wymaga realnego i rozłożonego w czasie wsparcia gospodarstw domowych i tych gałęzi gospodarki, które w znacznym stopniu polegają na wykorzystaniu paliw kopalnych. W tym obszarze również mogą być pomocne ulgi i zwolnienia podatkowe o cechach prośrodowiskowych. Trudno bowiem nie zauważyć, że obecnie ambitna prośrodowiskowa agenda nie wytrzymuje konfrontacji z brutalną rzeczywistością polityczno-gospodarczą - komentuje Maciej Dybaś, partner w CRIDO.

Więcej informacji na temat trendu „Czysta energia”, jak i innych trendów podatkowych opisanych przez ekspertów CRIDO znajduje się w raporcie CRIDO „Trendy podatkowe 2022” dostępnym na crido.pl.


O CRIDO - Zapewniamy przedsiębiorcom wsparcie podatkowe, prawne, transakcyjne i biznesowe. Pomagamy rozwijać innowacyjną działalność, w tym pozyskując finansowanie ze środków publicznych i innych dostępnych źródeł.  Zaangażowanie i praca naszego zespołu zostały wielokrotnie docenione. Zajmujemy najwyższe pozycje w rankingach doradców podatkowych oraz firm wspierających działalność B+R i innowacje.